Πριν από λίγες ημέρες συζητούσα  με μια φίλη μου.

» Πως αισθάνεσαι,  που δίνουμε πανελλήνιες;» με ρωτά.

«Δεν δίνουμε Πανελλήνιες! Τα παιδιά μας δίνουν πανελλήνιες. Εμείς δώσαμε Πανελλήνιες,  πριν κάποιες δεκαετίες».

Το φρύδι της σηκώνεται αυθόρμητα και με κοιτά σαν να έχουν φυτρώσει  ξαφνικά στους ώμους μου, δύο κεφάλια:

» Εντάξει τώρα. Μη το παίζεις ψύχραιμη σε μένα! Μη μου πεις ότι δεν αγωνιάς;»

«Γιατί πράγμα να αγωνιώ εγώ;»

» Για το πως θα γράψει η κόρη σου! Για το αν θα πάει καλά! Εξαρτάται το μέλλον της από αυτό!»

» Το μέλλον της ΔΕΝ εξαρτάται από τις Πανελλήνιες. Το μέλλον και το παρόν ενός ανθρώπου εξαρτάται από τον τρόπο, που αντιμετωπίζει τη ζωή του. Και τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του.  Για τον τρόπο που λειτουργεί στα απλά και στα λιγότερο απλά…».

»  Προφανώς λόγω της δουλειάς σου. είσαι τόσο ψύχραιμη. Εμείς οι υπόλοιποι γονείς έχουμε δικαίωμα στο άγχος μας!» μου απαντά εκνευρισμένα. και συνεχίζει: » αν ένα παιδί δεν περάσει στο Πανεπιστήμιο τι θα γίνει; Και επίσης στις εποχές που ζούμε, ξέρεις πολύ καλά πόσα στερείται ένα σπιτικό για να πληρώσει τα φροντιστήρια και τα μαθήματα. και στο κάτω – κάτω της γραφής, δεν θα πρέπει τα παιδιά μας να σκεφθούν τις θυσίες μας, για να προσφέρουμε μία καλύτερη ζωή  και να μας τις ανταποδώσουν; και τέλος εσύ ειδικά από τότε που σε θυμάμαι, έχεις τη μύτη σου χωμένη στα βιβλία και κάνεις συλλογή πτυχίων! Θα ήσουν το ίδιο αν δεν είχες όλα αυτά τα χαρτιά; και σκέψου επίσης ότι για πολλά παιδιά η μόνη διέξοδος είναι η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. »

Την κοιτώ σκεπτική. Βρίσκομαι ξαφνικά να κάνω έξω από το γραφείο μου μία συζήτηση, που για πολλά χρόνια κάνω και μέσα στο γραφείο μου. Σε γονείς που δίνουν πανελλήνιες με τα παιδιά τους.  Μέσα σε λίγες προτάσεις έχει σχεδόν συνοψίσει ότι σκέπτονται και αντιμετωπίζουν χιλιάδες γονείς και έχω ακούσει όλα αυτά τα χρόνια.

Φέτος λοιπόν δεν θα γράψω  τι χρειάζεται να κάνουν τα παιδιά, πως να αντιμετωπίσουν το άγχος τους, τι χρειάζεται να φάνε ή πως να κοιμηθούν…έτσι ή άλλως ήδη υπάρχουν πολλές συμβουλές γι’ αυτό, οι οποίες παραμένουν σταθερές.

Θα μοιραστώ όμως μαζί σας μερικές σκέψεις μου σαν γονέας ενός παιδιού που ετοιμάζεται να περάσει αυτόν τον Ρουβίκωνα, προς τους «συνάδελφους» -γονείς. Όχι μόνον σαν ψυχοθεραπεύτρια. Αλλά και σαν γονέας.

Έχω το αμφίβολο προνόμιο να ανήκω στην πρώτη γενιά των παιδιών, που έδωσε πανελλήνιες (οι οποίες από τότε που γεννήθηκαν, απλά έχουν πετύχει να δημιουργούν αναίτιο πανικό…).  Κατείχα επίσης το αμφίβολο προνόμιο να είμαι η μαθήτρια του 20 και η φοιτήτρια του άριστα  και το «καμάρι» των γονέων και των καθηγητών μου. Για πολλά χρόνια πίστευα επίσης ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση ήταν μια πανάκεια, που ανοίγει πόρτες. (με άλλα λόγια ότι η πανεπιστημιακή  εκπαίδευση είναι αυτό που απαιτείται,   για να είσαι  επιτυχημένος στη ζωή).

Στη συνέχεια,  είχα το πραγματικό προνόμιο να ζήσω και να σπουδάσω σε μία διαφορετική πραγματικότητα: του εξωτερικού (όπου διαπίστωσα την τόσο διαφορετική προσέγγιση στην μάθηση, όπου η εκπαίδευση είναι ένα εργαλείο, το οποίο όμως τα παιδιά κερδίζουν εργαζόμενα τα ίδια. και όταν αποφοιτούν, έχουν και πανεπιστημική και εργασιακή εκπαίδευση)

Χρειάστηκε, με τον θάνατο του πατέρα μου, να εργαστώ για να ζήσω τη μητέρα μου και εμένα, όχι σύμφωνα με τους τίτλους των πτυχίων και μεταπτυχιακών μου, αλλά για να καλύψω ανάγκες (όπου διαπίστωσα πολύ γρήγορα, ότι τα πτυχία μου και η μόρφωση μου, ήταν παντελώς αδιάφορα στους εργοδότες μου. Αυτό όμως που τους  ενδιέφερε ήταν η αποτελεσματικότητα μου, η ταχύτητα επίτευξης των στόχων και η επαγγελματική μου παιδεία και ικανότητα, κάτι που δεν διδάσκεται σε κανένα ευαγές ίδρυμα, αλλά  αποκτάται μόνον όταν κάποιος αρχίζει να δουλεύει) και τέλος να κάνω μια τελευταία επίσης  συνειδητή επιλογή στροφής στον τομέα των σπουδών μου, ούσα πλέον ενήλικη και εργαζόμενη (όπου η μελέτη δεν ήταν αυτοσκοπός, αλλά ευχαρίστηση και ταξίδι).

Και όταν έγινα μητέρα και η κόρη μου άρχισε να πηγαίνει σχολείο, έκανα πολλές συζητήσεις με τον εαυτό μου, για το τι σήμαινε ένας καλός ή ένας κακός βαθμός. Για εκείνην και για μένα. και όσο ανέβαινε τις εκπαιδευτικές βαθμίδες σκεπτόμουν καθημερινά τι είναι χρήσιμο και τι όχι να πω και να κάνω.

Φθάνοντας λοιπόν στον «σταθμό»  των Πανελληνίων, έχοντας δει και ακούσει εκατοντάδες γονείς και παιδιά και έχοντας τη συγκεκριμένη πορεία, έχω καταλήξει στα εξής:

• Οι πανελλήνιες είναι απλά εξετάσεις με πολλή διαφήμιση. Γιατί στη διάρκεια της ζωής του ένας άνθρωπος δίνει πολλές «πανελλήνιες»: όταν θα δίνει συνέντευξη για μία θέση, που διεκδικούν πολλοί, όταν θα ξεκινήσει την επιχείρηση του και θα χρειαστεί να εδραιωθεί σε μία αγορά, που την διεκδικούν χιλιάδες κοκ.
• Το Πανεπιστήμιο προσφέρει μόρφωση. Όχι παιδεία (που περιλαμβάνει το πως στεκόμαστε στη ζωή, τις αξίες, τις θέσεις, την ικανότητα μας να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες…). Και αυτό που συν- μετρά σργότερα στην επαγγελματική αποκατάσταση είναι η παιδεία. Η σκέτη μόρφωση,  όσο υψηλή και να είναι είναι μονοδιάστατη και δεν συνεπάγεται από μόνη της την επιτυχία και την ευτυχία. Ούτε την καθημερινή παιδεία και στάση ζωής.
• Το πτυχίο είναι ένα τυπικό προσόν. Τα ουσιαστικά προσόντα αφορούν την πρακτική εφαρμογή της γνώσης και την αποτελεσματικότητα.
• Οι άνθρωποι που  κατέχουν  πτυχία από λιγότερο «διάσημες» κατευθύνσεις και σχολές,  μπορεί να έχουν μεγαλύτερη παιδεία, ευτυχία και επιτυχία στην καθημερινότητα τους. Ένα πτυχίο από διαφορετικό  επίπεδο, δεν συνεπάγεται υποδεέστερη  στάση ζωής. Έλλειψη όμως επαγγελματισμού σε συνδυασμό με αξίες, ανθρωπιά, ευελιξία,  όραμα, στρατηγική   και σύνθετη σκέψη μπορεί να δημιουργήσει πολλά θέματα.
• Η «αποτυχία» αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο ζωής.  Και μάλιστα θετικό (αν δεν πέσουμε, δεν μαθαίνουμε να σηκωνόμαστε). Κανένα πτυχίο ή διάβασμα δεν εγγυάται την επιτυχία στη ζωή. Και η αποτυχία επίσης (την οποία ορίζω σαν ένα αποτέλεσμα διαφορετικό από αυτό που επιθυμώ), είναι ένα μεγάλο μάθημα και σκαλί για επαναξιολόγηση. Και συχνά κάτι που κάποια στιγμή το ορίσαμε σαν μεγάλη αποτυχία, αργότερα αποδείχθηκε ευλογία!
• Στη ζωή πάντα έχουμε παραπάνω από δύο επιλογές. Τίποτα δεν είναι μονόδρομος. Και η λογική των πανελληνίων είναι αυτή του μονοδρόμου.
• Ο επιτυχημένος άνθρωπος και ο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι δύο διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων. Η ερώτηση είναι αν θέλουμε τα παιδιά μας να είναι επιτυχημένα ή ευτυχισμένα. (και η ευτυχία εμπεριέχει την επιτυχία, η επιτυχία ΔΕΝ εμπεριέχει την ευτυχία). Επιπλέον, ο ορισμός της επιτυχίας και της ευτυχίας είναι πολύ προσωπικός και εσωτερικός και συχνά ζητάμε από τα παιδιά μας να έχουν τον ίδιο ορισμό ευτυχίας και επιτυχίας με τον δικό μας, χωρίς όμως αυτό να ισχύει.  Και το ότι περπατάμε περισσότερα χρόνια σε αυτόν τον πλανήτη από τα παιδιά μας δεν συνεπάγεται αυτόματα ότι ξέρουμε καλύτερα τι είναι καλό γι’ αυτά. Κάποια στιγμή χρειάζεται να τα εμπιστευτούμε ουσιαστικά να κάνουν τις επιλογές τους. Και να θυμόμαστε ότι η πολύ προστατευμένη ή προεπιλεγμένη ζωή, δημιουργεί ανυπεράσπιστους ανθρώπους, όταν πέσουν τα τείχη της γονεϊκής προστασίας.
• Η ζωή εξελίσσεται με μεγάλη ταχύτητα και η λογική επιλογή μιας σχολής και η εισαγωγή σε μία σχολή ΔΕΝ συνεπάγεται επαγγελματική αποκατάσταση μετά από χ χρόνια.
• Η ενηλικίωση συνεπάγεται ότι έχω επιλογές και την ευθύνη των επιλογών μου. Οι πανελλήνιες, οι επιλογές κατεύθυνσης και ο τρόπος που αυτές προσεγγίζονται  είναι επιλογή του εξεταζόμενου και όχι του γονέα. Ο γονέας θα πει τη γνώμη και την άποψη του, αλλά το παιδί θα ζήσει με αυτή την επιλογή. Και καλό θα είναι να ξέρει πως να ψάξει μέσα του για να βρει τι πραγματικά μιλά στην καρδιά του. Γιατί μόνον όταν μας ευχαριστεί το αντικείμενο της εργασίας μας, αντέχουμε τις δύσκολες εποχές του. Αλλιώς καταρρέουμε (ή κάνουμε χρόνια να πάρουμε ένα πτυχίο…).
• Η ζωή είναι ένα ταξίδι. Και υπάρχουν πολλοί δρόμοι και τρόποι για να φτάσουμε σε έναν προορισμό. Σημασία όμως έχει να μπορούμε να διακρίνουμε  τους διαφορετικούς δρόμους και τρόπους, να έχουμε ευελιξία να προσαρμοστούμε στις συνθήκες του ταξιδιού και τη δύναμη να αντέξουμε το ..σκασμένο λάστιχο!
• Η εποχή μας προσφέρει πολλές δυνατότητες αλλαγής. Παλαιότερα όταν κάποιος σπούδαζε μία κατεύθυνση, ήταν μονόδρομος. Σήμερα καμμιά επιλογή δεν είναι γραμμένη σε πέτρα.
• Οι γονείς αποφασίζουμε τι είδους , με ποιόν τρόπο  και μέχρι που θα προσφέρουμε στήριξη στα παιδιά μας. Αλλά για το καλό όλων μας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε από πριν, ότι αυτού του είδους η στήριξη ΔΕΝ απαιτεί ανταποδοτικότητα επιτυχίας από τα παιδιά μας. Η επαγγελματική επιτυχία των παιδιών μας είναι δικός τους δρόμος.  Όταν λοιπόν αποφασίζουμε να προσφέρουμε οικονομική στήριξη στα παιδιά μας, καλό είναι να την ξεχωρίζουμε από τον τρόπο που σχετιζόμαστε με αυτά. Είναι τελείως διαφορετικό να προσφέρουμε και να δεχόμαστε αποδοχή για αυτό που είμαστε, να μοιραζόμαστε σκέψεις και συναισθήματα και να δημιουργούμε ανοικτούς δρόμους  σκέψης και ελευθερίας από το να «θυσιαζόμαστε» και να ζητάμε και από τα παιδιά μας συνειδητά ή συνήθως υποσυνείδητα να θυσιαστούν μπαίνοντας σε δρόμους που δεν τα ευχαριστούν. Η επιτυχία των παιδιών μας είναι δική τους. Και χρειάζεται να μάθουν πως να τη διεκδικούν. Αλλά να μη την κυνηγούν, απλά για να κάνουν τους γονείς τους ευτυχισμένους.
• τα παιδιά μας θα κάνουν λάθη. Όπως κάναμε και εμείς.  Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι πολύ λίγα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν προς μία θετική κατεύθυνση. Και αυτά δεν αφορούν τις σπουδές. Αλλά η πεποίθηση  ότι «πάντα υπάρχουν επιλογές»   και ότι «ότι και να συμβεί στη ζωή μου εγώ θα μπορώ να είμαι είμαι ευέλικτος/η, να αξιολογώ και να επαναπροσαρμόζομαι» είναι αυτό που είτε ένα παιδί έχει ένα πτυχίο από το χ καταπληκτικό πανεπιστήμιο, είτε από μια ψ «δεύτερη» σχολή,   θα κάνουν τη διαφορά.

Οι πανελλήνιες είναι μία μορφή εξέτασης. όχι το εισιτήριο του παραδείσου. Δείτε τις σαν ευκαιρία να επαναξιολογήσετε τις δικές σας σκέψεις και μην τους επιτρέψετε να χαλάσουν τη σχέση με το παιδί σας.

Δώστε λοιπόν στα παιδιά σας μια μεγάλη αγκαλιά και βεβαιώστε τα από καρδιάς ότι τα αγαπάτε όχι γι’ αυτά που καταφέρνουν (σύμφωνα με τα δικά σας πιστεύω) αλλά για αυτό που είναι. Βοηθήστε τα να έχουν όραμα ζωής και να αγκαλιάστε τα συχνά πριν και ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα.